نشست فرهنگی ویژه اساتید تحت عنوان "گونه‌شناسی الحاد علمی در دنیای معاصر"، با سخنرانی کلیدی جناب آقای حجت الاسلام دکتر محمد جعفری
به همت معاونت فرهنگی و اجتماعی دانشگاه علم و صنعت ایران در روز دوشنبه ۱۹ آبان ۱۴۰۴ در مجتمع امام خمینی(ره)، نشست فرهنگی ویژه اساتید تحت عنوان "گونه‌شناسی الحاد علمی در دنیای معاصر"، با سخنرانی کلیدی جناب آقای حجت الاسلام دکتر محمد جعفری، دانشیار و مدیر گروه کلام و فلسفه دین موسسه آموزشی و پژوهشی امام خمینی(ره) برگزار شد تا با واکاوی این پدیده، از زوایای مختلف به آن پرداخته شود. هدف از این نشست ها تحلیل و نه تقابل، برای فهم جمعی بیشتر از موضوع است. نشست فرهنگی اساتید به عنوان کانون گفت‌وگو می‌کوشد تا در فضایی عالمانه و محترمانه، به یکی از موضوعات روز بپردازد، برگزار شد.
در دنیای مدرن، علم به مثابه یکی از قدرتمندترین روایت‌های تبیین جهان، نه تنها در عرصه تکنولوژی، که در قلمرو معنا و متافیزیک نیز حضوری پررنگ و گاه چالش‌برانگیز داشته است. از دل این تعامل، رویکردهایی پدید آمده که برخی از آنها، با خوانش‌هایی خاص، به طرد یا بازتعریف مفهوم خداوند در سپهر عمومی معرفت می‌پردازند. اینجاست که مفهوم "الحاد علمی" خودنمایی می‌کند؛ نه لزوماً به عنوان یک مکتب واحد، بلکه به مثابه طیفی از استدلال‌ها و خوانش‌ها که ریشه در یافته‌ها و نظریه‌های علمی دارند.
محور اول نشست: الحاد جدید و فیزیک کوانتوم
سخن نخست، گذر از مرزهای فیزیک کلاسیک و ورود به جهان شگفت‌انگیز و پرابهام فیزیک کوانتوم است. فیزیک کلاسیک، جهانی قابل پیش‌بینی و مکانیکی را ترسیم می‌کرد که گویی برای خداشناسان و نیز ماده‌گرایان، میدان روشنی فراهم می‌ساخت. اما فیزیک کوانتوم، با مفاهیمی مانند عدم قطعیت، ذرات دوگانه موج-ذره، و وابستگی مشاهده‌گر به مشاهده‌شونده، این صحنه را دگرگون کرد.
پرسش اساسی اینجاست: آیا این جهان "فروکوانتومی" و احتمالاتی، پرده‌ای از یک "نظم نامرئی" و هوشمند را کنار می‌زند و به الحادی عمیق‌تر دامن می‌زند؟ یا برعکس، این پیچیدگی و رازآلودگی، خود، دریچه‌ای تازه به سوی خداباوری می‌گشاید؟ در این نشست با بیان ابعاد مختلف و دسته بندی دقیق سخنران طرح بحثی برای تبادل آرای حاضرین انجام شد.
محور دوم نشست: نظریه‌های کیهان‌شناختی و دلالت‌های الهیاتی
سخن دوم، اوج گرفتن از جهان بینهایت کوچک به جهان بینهایت بزرگ و به کیهان‌شناسی و نظریه‌هایی چون مهبانگ (Big Bang)، انرژی تاریک و ماده تاریک است. برای قرن‌ها،بحث از آغاز و پایان جهان، انحصاراً در حیطه فلسفه و دین بود. اما امروزه کیهان‌شناسی مدرن، با زبانی ریاضیاتی و مشاهداتی، به همین پرسش‌ها پاسخ می‌گوید. نظریه مهبانگ، به عنوان یک روایت علمی از "آغاز"، چگونه با مفهوم "علت اولی" در الهیات کلاسیک دیالوگ برقرار می‌کند؟ و از سوی دیگر، نظریه‌های چندجهانی که می‌کوشند شرایط تنظیم‌شده جهان ما را تصادفی جلوه دهند، چه پاسخی برای خداباوران دارند؟ بررسی این دلالت‌های الهیاتی در قلب دومین بخش از این نشست قرار داشت.
 
محور سوم نشست: داروینیسم و نقد خداباوری
و سخن سوم به سیاره خاکی ما و تاریخ پیچیده حیات بازمی‌گشت. داروینیسم و نظریه تکامل، بی‌گمان یکی از تاثیرگذارترین و جنجال‌برانگیزترین نظریه‌ها در تقابل سنتی علم و دین بوده است. این نظریه که تبیینی طبیعی و مبتنی بر انتخاب طبیعی و تصادف را برای پیچیدگی حیات ارائه می‌دهد، چگونه به عنوان سلاحی قدرتمند در دست "الحاد علمی" جدید درآمده است؟ آیا "طراحی هوشمند" پاسخی علمی به این چالش است یا خروجی از دایره علم؟ این بحث،کهنه‌ترین و در عین حال، هنوز تازه‌ترین مناقشه در این عرصه است که به نقد و بررسی آن پرداخته شد.
هر یک سه موضوع فوق، روایتی از جهان ارائه می‌دهند و هر روایت، دلالت‌هایی برای معنای زندگی، جایگاه انسان و نسب خداوند متعال با آنها دارد. امیدواریم این گفت‌وگو فرصتی برای تعمیق فهم ما از نسبت علم جدید با پرسش از امر متعالی بوده باشد. در بخش پایانی جلسه نیز چند تن از اساتید حاضر در جلسه به بیان دیدگاه های خود و نقد برخی نظرات سخنران پرداخته که در ادامه برخی موضوعات توسط سخنران محترم جناب آقای دکتر حجت الاسلام جعفری پاسخ داده شد.
|
